Intervista e transkriptuar
Mira Kazhani: Ukraina, është e vetmja temë sot që vlen dhe që na prek të gjithëve ne europianëve. Sot është ora 12:11 dhe une ndodhem në Ambasadën e Ukrainës në Tiranë, me shpresë që deri sa të shfaqet kjo intervistë do kemi lajme të mira dhe jo siç thotë Macron “Më e keqja ende s`ka ardhur”. Ashtu si presidenti i tij, edhe ambasadori që do të intervistoj sot, ambasadori i Ukrainës në Tiranë quhet Volodymyr Shkurov.
Kur mbërrita në ambasadë Z.Ambasador takova disa punonjës, të gjithë i kanë familjet atje, besoj ju keni familjarë të Kiev, a janë të gjithë shëndoshë e mirë deri në këto momente që flasim.
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Situata mbetet shumë e vështirë, se pse të gjithë ne kemi familjarët ose miqtë që janë në Kiyv ose në qytete të tjera të Ukrainës. Të afërmit e mi, jetojnë në një apartament në një pallat shumëkatësh. Shumica e ukrainasve sot jeton në strehime nëntokësore. Disa nga ukrainasit nuk e kanë këtë mundësi, duke përfshirë këtu edhe familjen e vëllait tim, se pse e shoqja ka probleme me këmbët, diçka që e bënë lëvizjen më të vështirë. Shumica e miqve të mi, janë në Kiyv dhe në qytete të tjera. Disa nga këto vazhdojnë të punojnë, por natën zbresin në strehime nëntokësore. Shumica e miqve sot, merr pjesë në punën e mbrojtjes territoriale, duke mbrojtur Atdheun, ose thjesht luftojnë duke mbrojtur tokën tonë. Sot kam marrë njoftime, nga miqtë të mi nga rajonet lindore, më thanë se strehime nëntokësore gjithashtu po bombardoheshin sot. Se njerëz rrinë nëpër bodrume, pa dritë, pa ngrohje, pa ujë. Dhe ata po pijnë ujin nga rrjedhat e ujërave të zeza. Ne të gjithë ndodhemi këtu, por ndihemi të bashkuar, dhe shumë të shqetësuar për ngjarjet që po ndodhin në Ukrainë.
Mira Kazhani: Si mund të arrihet tek armëpushimi? Tek kush besojnë sot diplomatët, politikanët e Ukrainës; nga presidenti Zelensky e deri tek çdo diplomat, tek ju që jeni në Tiranë e që po flasim bashkë në këtë intervistë? Tek kush besoni? Tek kush i keni sytë? Tek Bashkimi Europian? Tek Amerika? Tek një ndryshim i mendjes së Putin që mund të vendosë papritur një armëpushim? Për çfarë kushtesh do ta vendoste Rusia një armëpushim?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Të ndalohet situata, e cila po ndodh sot, ky është synimi më i madh. Ukraina po merr sot një ndihmë të paprecedent, nga partnerët tanë ndërkombëtar. Nëse do të flasim për si e shikojmë ne ndalimin e kësaj lufte, do të thoja atëherë se nga njëra anë duhet ta kemi vendosjen e sanksioneve sa më të ashpra ndaj shtetit agresor. Por, për mendimin tim, rolin kryesor këtu duhet ta këtë populli i Rusisë. Por çështja mbetet se ky populli duhet të zgjohet. Në të njëjtën kohë, jemi shumë mirënjohës ndaj partnereve tanë, ata që sot po na ndihmojnë shumë.
Mira Kazhani: Po thoni që varet nga populli rus. Ka pasur protesta në Rusi dhe sipas mediave ka pasur edhe arrestime fëmijësh që janë kapur në protesta. Ato po shtypen nga gjithë aparatura e Putin.
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Ne e kuptojmë këtë. Por, fatkeqësisht ajo që po ndodh nga ana tjetër, është një aspekt tjetër i këtij problem. Lufta që nisi Rusia kundër Ukrainës, ka krijuar një hendek midis popujve tanë, një hendek i cili do të jetë vështirë të kapërcehet. Por, forca kryesore mbetet tek populli dhe unë shpresoj dhe besoj shumë, se populli i Rusisë, do të zgjohet dhe do të ndalojë luftën, dhe do të ndryshojë regjimin. Sigurisht ne vazhdojmë të marrim ndihmën, përsa i përket armës, nga njerëz që dëshirojnë të mbrojnë Ukrainën. U bëjmë thirrje partnerëve tanë në NATO të mbyllin hapësirën ajrore mbi Ukrainën, të paktën mbi disa objekte të veçanta. Por, nëse populli rus nuk do të zgjohet, do të jetë shumë e vështirë që kjo të arrihet.
Mira Kazhani: Si shkoni me rusët dhe sa ngjajnë ukrainasit me rusët në fakt në të vërtetë?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Kemi pasur marrëdhënie normale gjithmonë. Popujt vërtet ngjajnë njeri me tjetrin por sot, shumica e qyteteve të ekspozuara ndaj bombardimeve shkatërruese, janë qytetet me popullsinë rusishtfolëse. Dhe nëse këta njerëz sot mendojnë për atë çfarë po ndodh, me tmerr po mendojnë të ardhmen me një fqinj të tillë. Tani të gjithë ukrainasit rusishtfolës janë bashkuar dhe nuk ka as një dyshim se nuk e perceptojnë më Rusinë njësoj siç e kanë perceptuar atë më parë. Dua të theksoj se Harkiv prsh, Mariupol, Berdiansk, Volnovakha, janë qytete po thuajse vetëm rusishtfolëse dhe janë të shkatërruara plotësisht sot.
Mira Kazhani: Çfarë sensi bën kjo? Përse po sulmohen vendet ku ka komunitet rus, nga Rusia?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Këto pyetjet që po më bëni ju, më lënë pa gjumë. Nuk arrij të kuptoj përse kjo bëhet. Kam nënvizuar shpeshherë, se pas shpinës së këtyre qyteteve, jetojnë, qëndrojnë dhe tani vdesin njerëzit, njerëzit të pafajshëm, të cilët nuk kanë bërë gjë, dhe të kuptosh veprimet e Federatës Ruse, me një logjikë normale, është e pamundur.
Mira Kazhani: Z. Ambasador, jam e qartë që keni përvojë të gjatë në diplomaci, pse mendoni që e nisi këtë luftë Vladimir Putin?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Është një pyetje shumë e vështirë. Sipas meje, Volodymyr Putin, mendon ende sipas kategorive të Bashkimit Sovjetik. Kjo do të thotë, se ai nuk shikon përpara, por mbrapa, jo në të ardhmen, por në të kaluarën. Ai me sa duket beson se dashuria dhe respekti mund të fitohen me armë dhe me vdekje. Për mendimin tim, ky është një gabim tragjik, për një udhëheqës i një shteti kaq të madh. Por më e rëndësishmja se të 2 popujt sot ndodhen në një situatë ku mes tyre u krijua një humnerë e tillë që për shumë e shumë vite përpara, nuk do të jetë i kapërcyeshëm. Pavarësisht nga çfarë mund të thotë sot Volodymyr Putin, populli ukrainas nuk do të jetë në gjendje ta besojë atë.
Mira Kazhani: Kam lexuar gjatë këtyre ditëve shkrimtarë nga Ukraina, por edhe njerëz që e njohin gjeopolitikën -edhe sidomos Rusinë dhe Ukrainën- që thonë që edhe me largimin e Putin e keqja nuk ikën, sepse racizmi postperandorak edhe komplekset vijojnë dhe do ketë probleme të mëdha në të ardhmen. Parashikime janë.
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Në radhë të parë e kisha fjalën për popullin e Ukrainës dhe Rusisë. Midis këtyre 2 popujve sot ekziston humnerë e cila duket e pakapërcyeshme. Është e vështirë të parashikosh çfarë do të ndodhë pas Putinit, por çdo popull do të dëshironte të jetonte në paqe, do të donte që fëmijët e tij të kishin një të ardhme normale, dhe që ky popull mund të përmirësonte jetën e tij, nga dita në ditë. Ajo çfarë është nisur tani, nuk jep mundësi as për njërin popull as për tjetrin të realizojë atë që ky popull duhet të jetë. Prandaj edhe kam thënë, se nëse populli rus, njerëzit do zgjoheshin, atëherë mund të shikonin çfarë po ndodh përreth tyre dhe të kuptonin se qeveria e cila po përpiqet të zgjidhë pyetjet në këtë mënyrë, nuk ka të ardhme dhe nuk është e denjë të ekzistojë.
Mira Kazhani: A ishte një provokim për këtë luftë aspirata për t`u anëtarësuar në NATO dhe a ishte e nevojshme që Ukraina të anëtarësohej në NATO?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Anëtarësimi i Ukrainës në NATO është i sanksionuar në Kushtetutën e Ukrainës. Ukraina e sheh NATO-n si një garant i sigurisë së saj. Dmth është një fakt, i cili ekziston, pjesa tjetër – është filozofi.
Mira Kazhani: A mund të ketë qenë ky dhe një test për Bashkimin Europian?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Sigurisht. Rreziku që lind tani në Ukrainë, nuk është vetëm rrezik për popullin tonë, por është një rrezik i drejtpërdrejt për një kontinent të tërë evropian, dhe për rendin botëror në tërësi. Objektivi kryesor i Volodymyr Putin, është çekuilibrimi i unitetit evropian, dhe ndryshimi i statusit quo ekzistues, pra të ndryshojë balancat. Do desha të theksoja, se pala ruse thotë se ajo po përpiqet t`i rezistojë nazizmit, i cili gjoja ekziston në Ukrainë. Partitë politike, të cilat në një përmasë apo në një tjetër, kanë ideologji naziste, ekzistojnë në shumë vende. Këtu mund të përmenden Polonia, Franca, Italia, Greqia dhe shumë vende të tjera, por as një nuk thotë për këto vende, sikur janë naziste apo fashiste. Prandaj të thuash se populli i Ukrainës, është një popull nazist është një gabim tragjik dhe është një padrejtësi.
Mira Kazhani: A ka pasur raste të tilla dhe janë ndëshkuar nga Ukraina? Të neonazistëve nëse… meqë është pretendim rus
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Ekziston një spektër politik për ekzistencën e çdo vendi. Ukraina ka patur parti radikale, por të cilat në zgjedhjet e parafundit dhe të fundit, nuk kanë marrë as një votë. A nuk është kjo përgjigje e popullit, për sa i përket drejtimit në të cilët ai dëshiron të zhvillohet.
Mira Kazhani: Kjo është përgjigja e popullit, sa do ta thoja. Faleminderit Z.Ambasador!
Një pyetje e drejtpërdrejt, edhe do doja të më përgjigjeshit jo vetëm si diplomat. A jeni i keqardhur që nuk po ndërhyn NATO?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Është një pyetje e vështirë. Edhe vendet Perëndimore edhe SHBA-të, edhe shtetet anëtare të NATO-s, kuptojnë se hyrja në ketë luftë do të thotë fillimi i një Lufte të 3-të Botërore. NATO gjendet pranë, shtetet anëtare të NATO-s na ndihmojnë dhe mendoj se në parim ne e marrim ndihmën e duhur nga partneret tanë dhe nga Aleanca e NATO-s.
Mira Kazhani: Para se të vija këtu, kam ndjekur në Netflix dokumentarin “Winter on Fire”. Bëhet fjalë për protestat në Maidan, në dhjetorin e 2013-ën dhe në janarin e 2014-ës. Është një dokumentar që të mëson shumë për popullin e Ukrainës dhe forcën e jashtëzakonshme, të mbinatyrshme do të thoja të atyre njerëzve, që nga fëmijët e deri tek të moshuarit, të cilët u ngritën kundër të keqes që e kishin brenda me Yanukovych. Është një popull që ka luftuar gjithmonë për liri. Ka një shpjegim, në kontekstin historik, social dhe kulturor, pse ukrainasit janë të tillë – kaq shumë patriotë, prej vërteti, jo vetëm në stadiume?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Bashkimi Sovjetik u shemb. Të rinjtë filluan ta ndiejnë se ata dëshirojnë të jetojë ndryshe. Regjimi në pushtet, mbante situatën, duke u bazuar në perceptimet e ish-Bashkimit Sovjetik, perandorisë së dikurshme. Shkaku është se populli ukrainas ka dashur dhe mori vendim për të përcaktuar në mënyrë të pavarur fatin e vetë. Dhe ai (populli), mendon se ka një të drejtë të tillë. Dhe dëshiron që kjo e drejtë të respektohet qoftë nga fqinjët më të afërt, por edhe nga shtetet e Evropës dhe të gjitha vendet në përgjegjësi. Me duket se edhe populli shqiptar, dikur …këtu po flas për historinë moderne, ka përjetuar ndjenja të ngjashme.
Mira Kazhani: Si e vlerësoni qëndrimin e Shqipërisë, por edhe të Kosovës – pavarësinë e së cilës Ukraina nuk e ka njohur ende, – e që Kosova ka përjetuar gjithashtu agresionin serb?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Ne e dimë se për Shqipërinë, çështja e Kosovës, është një pyetje #1. Ukraina nuk ka njohur Kosovën, se pse ekziston, në aspektin politik, një problem i cili ka të bëjë me aneksimin e Krimesë. Në të njëjtën kohë, nqs do të largonim aspektin politik të pyetjes, duhet të them se solidarizimi që merr Shqipëria nga Kosova është shumë i madh. Dëshiroj të them se ne shikojmë shumë dhe kuptojmë shumë dhe në nivelin njerëzor e ndjejmë një mirënjohje të thellë për këtë. Kjo ka të bëjë edhe me popullin e Kosovës.
Mira Kazhani: Ndoshta në të ardhmen, kur gjërat të jenë në paqe, do të ketë një reflektim tjetër politik, sepse sot Ukraina nuk po lufton me politikanë të stofit të vjetër, por po lufton me një ish-aktor komik, që është shndërruar në hero ndërkombëtar, siç është Presidenti Zelensky, i cili ka hequr dorë nga etiketat, po u flet njerëzve gjuhën e njeriut, gjuhën e zemrës. Ka ngritur krenarinë kombëtare me mesazhe krejt të thjeshta. Politika nuk qenka një profesion që kërkon shumë studime. Kërkon vetëm shpirt edhe karakter.
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Volodymyr Zelensky, ka marrë një mbështetje nga 70% e popullsisë në zgjedhje. Pastaj si pasojë e disa manipulimeve profesionale, vlerësimi i tij po ulej. Sot, Zelensky ka bashkuar popullin, ushtrinë pranë tij dhe aktualisht ai ka mbështetjen e 90% të popullsisë. Por në jetën e çdo udhëheqësi të madh, mbrapa të cilit qëndron edhe populli, vjen një moment kur ai duhet të marrë vendime me shumë përgjegjësi. Nga këto vendime, varet fati dhe e ardhmja e brezave, të cilët mund të lindin në këtë botë. Në këtë drejtim, duhet të bashkëjetojnë njerëz të cilët kuptojnë çfarë do të bëjë Prezidenti Zelensky, ndihmojnë atë si në aspektin human, ashtu edhe atë profesional.
Sepse edhe politika edhe diplomacia nënkuptojnë gjithsesi një shkollë përkatëse, se pse ekzistojnë shumë nuanca që kërkojnë zgjidhje, duke u bazuar gjithashtu edhe në eksperiencën, një eksperiencë të madhe.
Mira Kazhani: A flisni në telefon shpesh, ose të paktën keni folur ndonjëherë me Presidentin Zelensky gjatë këtyre ditëve?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Në këto ditët e fundit nuk kemi komunikuar. Për herë të fundit kemi komunikuar në një konferencë në Dhjetor të vitit 2021. Një konferencë e organizuar nga Presidenti ku ai ftonte Ambasadorët e Ukrainës në botë. Atëherë patëm mundësi të dialogonim.
Mira Kazhani: Sot është e premte Z. Ambasador. Në mëngjes, lajmet e fundit që vinin ishin se ushtria ruse kishte rrethuar Kievin, por nuk po hynte brenda. Nëse ndodh që gjatë ditës së sotme ushtria të hyjë brenda në Kiev dhe ta pushtojë Kievin, cili është skenari?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Përgjatë gjithë asaj kohe, më dhemb shpirti për ata njerëz që nuk janë në ushtri, dmth për civilët. E di se sot, janë të evakuuar të gjithë fëmijët me aftësi të kufizuara, këtu bëhet fjalë për invalidët, për jetimët etj, të gjithë ata u dërguan në Poloni. Duhet të arrihet dhe të sigurohet evakuuimi për të gjithë njerëzit që nuk mund të rezistojnë dhe nuk munden të luftojnë. Nëse pas kësaj, nuk do të jetë e mundur të bihet dakord për një armëpushim gjithëpërfshirës, atëherë palët do të duhet të luftojnë deri në fund. Kam thënë edhe më parë, dhe po e ripërsëris, kjo është një situatë e cila mund të karakterizohet me termin “tragjike”. Është një situatë tragjike
Mira Kazhani: Çfarë prisni në të vërtetë? Cili është skenari juaj më optimist?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Si diplomat, unë kam besuar dhe vazhdoj të besoj në mundësinë e gjetjes së një zgjidhje politiko-diplomatike. E kuptojmë të gjithë, se të rivendosesh ose të fitosh respektin dhe dashurinë, me anë të armës dhe vdekjes, është e pamundur. Dhe nëse do të jesh kokëfortë pikërisht në këtë drejtim historia me siguri do të fshijë të gjitha përpjekjet. Kujtesa për personin që e bën atë do të jetë e shkatërruar përgjithmonë. Të vendosesh kush do të jetojë dhe kush do të vdesë, kjo nuk i përket as Putinit, as ndonjë njeriu tjetër. Më sa e di unë, ai shkon në kishë, dhe mesa duket është një person që të paktën ndonjëherë i drejtohet Zotit. Dhe pyetja për jetën a vdekjen, nuk është niveli i Putinit.
Mira Kazhani: Shqiptarët dhe bota në përgjithësi, Europa, kanë një falenderim të madh për popullin e Ukrainës, që po jep një mesazh force, në një moment ku dukej sikur themelet e vlerave të demokracisë, edhe në Europë e kudo janë tronditur dhe shembur. Është një momument i gjallë rezistence Ukraina sot.
E di që ndoshta nuk ka shumë vend, por një stiliste e famshme Stella McCartney kishte prodhuar një pulovër me ngjyrat e flamurit të Ukrainës. Ukraina është një marketing tashmë. Është një imazh shumë i mirë, pavarësisht se ajo për çfarë ka nevojë më shumë sesa për një flamur, për një stemë, për një simbol, për ushqime apo për armë, në fund të fundit, populli i Ukrainës sot ka nevojë të mbijetojë, të mos vdesë në luftë edhe të mos e lërë shtëpinë e vet. Urojmë sa më shpejt që armëpushimi të ndodhë, edhe pse jo, brenda 24 orëve, edhe pas një minuti! Jua uroj me zemër Z.Ambasador! E pashë që më shumë sesa tek politika, ju besonit dhe shpresonit tek një zgjim i populli rus.
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Unë besoj e kjo do të ndodhë dhe shpresoj shumë se populli, së fundmi do të thotë fjalën e tij, dhe kjo çmenduri do të ndalohet. Dhe do të doja shumë, që nesër njerëzit të zgjohen dhe të paktën mos të dëgjojnë shpërthimet e bombave dhe e raketave.
Mira Kazhani: E panevojshme ndoshta këto ditë për t`u marrë me aksentet, por kam parë debate në median sociale, edhe për shqiptimin e kryeqytetit të Ukrainës. Disa thonë që rusët i thonë Kiev, por në fakt ukrainas i thonë Kiiv. Si duhet ta shqiptojmë?
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Për mua është një pyetje interesante, pasi unë kam një prehistori linguistike të jetës sime. Ukraina ka një gjuhë shtetërore dhe sipas normave të gjuhës ukrainase, dmth sipas të folurit dhe drejtshkrimit ukrainas, më i saktë është Kyiv (Kiiv). Por, kjo nuk është aq e rëndësishme sidomos tani që po vdesin njerëzit. Nëse ndonjë përfaqësues i ndonjë kombësie tjetër do ta thotë ketë në mënyrën e tij, kjo nuk do të përbëjë një gabim themelor. Ne e kuptojmë se të gjithë ne, jemi njerëz të ndryshëm, por disa gjëra na bashkojnë, na bashkon humanizmi, pavarësisht si e shqiptojmë atë.
Mira Kazhani: Faleminderit Z.Ambasador, u takofshim në paqe, në Kiiv!
Ambasadori Volodymyr Shkurov: Faleminderit juve!